اسپوندیلیت آنکیلوزان (Ankylosing Spondylitis) یک بیماری التهابی مزمن است که عمدتاً ستون فقرات و مفاصل لگن را درگیر می‌کند و می‌تواند با گذشت زمان منجر به خشکی و جوش خوردگی مهره‌ها شود. این عارضه، به ویژه در افراد جوان (بین 20 تا 40 سال) بیشتر دیده می‌شود و در صورت عدم درمان مناسب، ممکن است به محدودیت شدید حرکتی و دردهای مزمن بینجامد. در این میان، فیزیوتراپی اسپوندیلیت آنکیلوزان به‌عنوان یکی از مؤثرترین روش‌های غیر دارویی، می‌تواند به کنترل علائم بیماری، بهبود دامنه حرکتی و ارتقاء کیفیت زندگی بیماران کمک شایانی کند. این مقاله از فیزیوتراپی آرکا با هدف بررسی کامل اهمیت فیزیوتراپی در مدیریت این بیماری تهیه شده است.
اسپوندیلیت آنکیلوزان چیست؟
اسپوندیلیت آنکیلوزان نوعی آرتریت التهابی است که در آن سیستم ایمنی بدن به مفاصل حمله می‌کند. این بیماری می‌تواند باعث التهاب مزمن در مهره‌های ستون فقرات و در نهایت جوش خوردن آن‌ها شود. از علل و عوامل موثر در بروز آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد. جالب است بدانید شیوع این بیماری در مردان بیشتر از زنان است و معمولاً در سنین جوانی بروز می‌کند.
- عوامل ژنتیکی (وجود ژن HLA-B27)
- سابقه خانوادگی بیماری‌های التهابی
- فعالیت بیش‌ازحد سیستم ایمنی بدن
علائم و نشانه‌های اسپوندیلیت آنکیلوزان
علائم بیماری به‌تدریج و به‌صورت پراکنده ظاهر می‌شوند. شایع‌ترین علائم عبارتند از:
- درد و خشکی صبحگاهی در ناحیه کمر و لگن
- کاهش انعطاف‌پذیری ستون فقرات
- خستگی مفرط
- التهاب چشم (یووئیت)
- کاهش ظرفیت تنفسی در مراحل پیشرفته
در صورت عدم مدیریت صحیح، بیماری ممکن است منجر به قوزپشتی دائمی یا محدودیت شدید حرکتی شود.
نقش فیزیوتراپی در درمان اسپوندیلیت آنکیلوزان
فیزیوتراپی با هدف کاهش درد و التهاب، بهبود وضعیت بدنی و تعادل، افزایش دامنه حرکتی، پیشگیری از خشکی و جوش‌خوردگی مفاصل و ارتقاء عملکرد تنفسی و کیفیت زندگی انجام می‌گیرد.
روش ها و تکنیک های فیزیوتراپی
فیزیوتراپی اسپوندیلیت آنکیلوزان از روش‌های متعددی بهره می‌برد، از جمله:
- تمرینات کششی و دامنه حرکتی
- تمرینات تنفسی برای تقویت قفسه سینه
- آب‌درمانی (هیدروتراپی)
- تمرینات تعادلی و پایداری تنه
- درمان دستی (Manual Therapy)
- الکتروتراپی (TENS)
تمرینات پیشنهادی برای بیماران اسپوندیلیت آنکیلوزان
- کشش عضلات همسترینگ در حالت نشسته یا خوابیده
- حرکات گربه-شتر برای افزایش انعطاف ستون فقرات
- تمرینات تنفسی با دم عمیق و بازدم آهسته
- حرکات دورانی گردن و شانه‌ها
- پیاده‌روی منظم و شنا
توصیه می‌شود این تمرینات زیر نظر فیزیوتراپیست مجرب انجام شود.
مزایای فیزیوتراپی برای بیماران مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان
- کاهش مصرف داروهای ضد التهاب
- افزایش تحرک و استقلال در انجام کارهای روزمره
- پیشگیری از پیشرفت بیماری و تغییر شکل ستون فقرات
- بهبود وضعیت روحی و کاهش افسردگی ناشی از درد مزمن
- کمک به خواب بهتر و کاهش اضطراب
نکات مهم در انجام فیزیوتراپی
- انتخاب فیزیوتراپیست با تجربه در زمینه بیماری‌های روماتولوژیک
- تداوم تمرینات حتی در صورت کاهش علائم
- انجام تمرینات در محیط امن و با تجهیزات مناسب
- استفاده از تشک مناسب و وضعیت خواب صحیح
- تنظیم برنامه ورزشی متناسب با شرایط هر بیمار
نتیجه‌گیری
درمان اسپوندیلیت آنکیلوزان تنها به دارو محدود نمی‌شود؛ فیزیوتراپی اسپوندیلیت آنکیلوزان می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در کنترل درد، بهبود تحرک و ارتقاء کیفیت زندگی ایفا کند. اجرای تمرینات منظم، پایش مستمر و ارتباط نزدیک با متخصص فیزیوتراپی، کلید موفقیت در مدیریت این بیماری مزمن است.
در نهایت، هر فرد می‌تواند با انجام تمرینات منظم، تغییر سبک زندگی و پیروی از برنامه درمانی مناسب، زندگی فعال و با کیفیتی داشته باشد.
پرسش متداول درباره فیزیوتراپی اسپوندیلیت آنکیلوزان
در ادامه به تعدادی از سوالات پر تکرار کاربران درباره فیزیوتراپی اسپوندیلیت آنکیلوزان پاسخ داده ایم:
- آیا فیزیوتراپی می‌تواند اسپوندیلیت آنکیلوزان را درمان کند؟ خیر، اما فیزیوتراپی می‌تواند علائم بیماری را کنترل کرده و از پیشرفت آن جلوگیری کند.
- چند جلسه فیزیوتراپی برای اسپوندیلیت آنکیلوزان لازم است؟ تعداد جلسات بسته به شدت بیماری متفاوت است اما معمولاً 2 تا 3 جلسه در هفته برای مدت حداقل ۳ ماه پیشنهاد می‌شود.
- آیا ورزش باعث تشدید اسپوندیلیت آنکیلوزان نمی‌شود؟ خیر، برعکس؛ تمرینات مناسب و تحت نظر متخصص، می‌توانند به کاهش درد و خشکی مفاصل کمک کنند.
- بهترین تمرین فیزیوتراپی برای این بیماری چیست؟ تمرینات کششی، تمرینات تنفسی و پیاده‌روی منظم از بهترین گزینه‌ها هستند.
- آیا آب‌درمانی برای بیماران مفید است؟ بله، آب‌درمانی فشار وارده بر مفاصل را کاهش داده و امکان انجام حرکات بیشتری را فراهم می‌کند.
