درمان فتق دیسک کمر با فیزیوتراپی

درمان فتق دیسک کمر با فیزیوتراپی

فتق دیسک کمر یکی از شایع‌ ترین مشکلات ستون فقرات است که با درد شدید، بی حسی و گزگز در ناحیه کمر و پاها همراه است. اگرچه جراحی یکی از گزینه‌های درمانی برای فتق دیسک کمر است، اما خوشبختانه بسیاری از بیماران می‌توانند با روش‌ ای غیرجراحی مانند فیزیوتراپی به بهبودی کامل دست یابند. در این مقاله از فیزیوتراپی آرکا، به بررسی نقش درمان فتق دیسک کمر با فیزیوتراپی، انواع تمرینات مفید و مزایای آن خواهیم پرداخت.

فتق دیسک کمر چیست؟

فتق دیسک کمر زمانی اتفاق می‌افتد که بخش ژله‌مانند داخل دیسک بین‌مهره‌ای به بیرون نشت کرده و به ریشه‌های عصبی فشار وارد می‌کند. این عارضه معمولاً بین مهره‌های پایین کمر (مانند L4-L5 یا L5-S1) رخ می‌دهد و می‌تواند باعث درد، بی‌حسی یا ضعف در پاها شود.

دلایل شایع بروز فتق دیسک:

• افزایش سن و تحلیل رفتن دیسک
• حرکات ناگهانی یا بلند کردن اجسام سنگین
• وضعیت نشستن یا ایستادن نامناسب
• چاقی و اضافه‌وزن
• آسیب‌های ورزشی یا تصادفات

علائم و عوارض فتق دیسک کمر

• مهم‌ترین علائم:
  • درد شدید در ناحیه کمر و پا (سیاتیک)
  • بی‌حسی یا گزگز در اندام‌های تحتانی
  • ضعف عضلات پا
  • کاهش دامنه حرکتی کمر
• عوارض احتمالی:
  • درد مزمن و ناتوان‌کننده
  • کاهش کیفیت زندگی
  • نیاز به جراحی در موارد شدید و مزمن

تشخیص فتق دیسک کمر

تشخیص فتق دیسک کمر بر پایه ترکیبی از شرح حال دقیق، معاینه فیزیکی و تصویربرداری پیشرفته انجام می‌شود. در مرحله‌ی اول، بررسی علائمی مانند درد رادیکولار (مانند سیاتیک)، بی‌حسی، ضعف عضلانی و تشدید درد با فعالیت‌های خاص، پزشک را به سمت احتمال فتق دیسک هدایت می‌کند.

در معاینه بالینی، تست‌هایی مانند Straight Leg Raise برای ارزیابی تحریک ریشه عصبی انجام می‌شود. در صورت تداوم یا شدت علائم، MRI به‌عنوان ابزار تصویربرداری ارجح جهت مشاهده مستقیم بیرون‌زدگی دیسک و اثر آن بر ریشه‌های عصبی به کار می‌رود. در موارد خاص، از CT scan یا الکترومایوگرافی (EMG) برای بررسی بیشتر استفاده می‌شود.

درمان فتق دیسک کمر با فیزیوتراپی

فیزیوتراپی یک روش درمانی است که از تمرینات ورزشی، تکنیک‌ های دستی و آموزش‌ های خاص برای بهبود حرکت، کاهش درد و افزایش عملکرد فیزیکی استفاده می‌کند. در درمان فتق دیسک کمر، فیزیوتراپی به بیماران کمک می‌کند تا:

• کاهش درد: تمرینات خاص و تکنیک‌های دستی مانند ماساژ و کشش به کاهش درد و اسپاسم عضلانی کمک می‌کنند.
• تقویت عضلات: تقویت عضلات اطراف ستون فقرات به حمایت از دیسک‌ها و کاهش فشار روی آن‌ها کمک می‌کند.
• بهبود حرکت: تمرینات حرکتی به بهبود دامنه حرکتی ستون فقرات و افزایش انعطاف‌پذیری کمک می‌کنند.
• آموزش تکنیک‌ های صحیح بلند کردن و نشستن: فیزیوتراپیست به بیماران آموزش می‌دهد که چگونه اجسام را به درستی بلند کنند و در وضعیت صحیح بنشینند تا از آسیب مجدد به دیسک جلوگیری کنند.
• بهبود عملکرد: فیزیوتراپی به بیماران کمک می‌کند تا به فعالیت‌های روزمره خود بازگردند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.

روش‌ های فیزیوتراپی در درمان فتق دیسک کمر

تمرینات اصلاحی و تقویتی

این تمرینات با هدف تقویت عضلات مرکزی (core)، عضلات کمر و شکم انجام می‌شوند تا از ستون فقرات حمایت بهتری به عمل آید.

• مثال‌ها:
  • تمرین پل (Glute Bridge)
  • تمرین گربه-شتر (Cat-Cow)
  • تمرین کشش زانو به سینه

الکتروتراپی فتق دیسک کمر

استفاده از جریان‌های الکتریکی برای کاهش درد و تحریک عضلات.

• فواید:
  • کاهش اسپاسم عضلانی
  • تسریع در روند بهبودی
  • افزایش گردش خون موضعی

درمان دستی (مانیپولاسیون)

درمانگر با استفاده از تکنیک‌های دستی، مفاصل و عضلات را ماساژ داده یا حرکت می‌دهد تا فشار کاهش یابد و دامنه حرکت بهبود پیدا کند.

گرما و سرما درمانی

استفاده از گرما برای کاهش اسپاسم و افزایش جریان خون و استفاده از یخ برای کاهش التهاب و درد حاد

انواع تمرینات فیزیوتراپی برای درمان فتق دیسک کمر

• تمرینات تقویتی: تمریناتی مانند پل، لانچ و سوپرمن برای تقویت عضلات شکم، کمر و باسن بسیار مفید هستند.
• تمرینات کششی: تمرینات کششی برای عضلات همسترینگ، کمر و باسن به کاهش سفتی و افزایش انعطاف‌پذیری کمک می‌کنند.
• تمرینات هوازی سبک: پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری ثابت و شنا به بهبود گردش خون و کاهش التهاب کمک می‌کنند.
• تمرینات تعادلی: تمریناتی مانند ایستادن روی یک پا یا استفاده از تخته تعادل به بهبود تعادل و هماهنگی کمک می‌کنند.
• مانیپولاسیون ستون فقرات: فیزیوتراپیست با استفاده از تکنیک‌های دستی به رفع گرفتگی‌های مفصلی و کاهش درد کمک می‌کند.

در صورتی که دیسک کمر دارید می توانید با مراجعه به مقاله تأثیر فیزیوتراپی در درمان دیسک کمر اطلاعات مفیدی در اینباره بدست آورید.

مزایای فیزیوتراپی در درمان فتق دیسک کمر

• کاهش نیاز به جراحی: بسیاری از بیماران با فیزیوتراپی می‌توانند بدون نیاز به جراحی بهبود یابند.
• کاهش درد و بهبود عملکرد: فیزیوتراپی به طور موثر درد را کاهش داده و به بیماران کمک می‌کند تا به فعالیت‌های روزمره خود بازگردند.
• کاهش عوارض جانبی داروها: با فیزیوتراپی می‌توان مصرف داروهای مسکن را کاهش داد.
• افزایش قدرت و انعطاف‌پذیری: فیزیوتراپی به تقویت عضلات و افزایش انعطاف‌پذیری کمک می‌کند.
• بهبود کیفیت زندگی: با کاهش درد و بهبود عملکرد، کیفیت زندگی بیماران به طور قابل توجهی بهبود می‌یابد.

مدت زمان و روند بهبودی فتق دیسک کمر در فیزیوتراپی

روند بهبودی بستگی به شدت فتق و شرایط فیزیکی بیمار دارد، اما معمولاً بین 4 تا 8 هفته طول می‌کشد تا نتایج قابل توجهی دیده شود، اما فاکتورهای مؤثر بر روند درمان به شرح زیر می باشد:

• میزان پیروی از تمرینات خانگی
• مراجعه منظم به جلسات فیزیوتراپی
• تغییر سبک زندگی (کاهش وزن، ترک سیگار و…)

اگر شما یا یکی از نزدیکانتان از فتق دیسک رنج می‌برید، توصیه می‌کنیم با یک فیزیوتراپیست مجرب مشورت کنید و درمان را هر چه سریع‌تر آغاز نمایید.

پرسش‌های متداول درباره درمان فتق دیسک کمر با فیزیوتراپی

در ادامه به سوالات پر تکرار بیماران درباره فتق دیسک کمر و فیزیوتراپی آن پاسخ داده ایم:

1. آیا فیزیوتراپی می‌تواند جایگزین جراحی شود؟ در بسیاری از موارد بله. اگر فتق شدید نباشد و علائم پیشرونده عصبی وجود نداشته باشد، فیزیوتراپی می‌تواند بسیار مؤثر باشد.
2. چند جلسه فیزیوتراپی برای درمان فتق دیسک لازم است؟ معمولاً بین 10 تا 20  جلسه، بسته به شدت بیماری و پاسخ بدن به درمان.
3. آیا تمرینات خانگی جای فیزیوتراپی را می‌گیرد؟ خیر، تمرینات خانگی مکمل درمان هستند و نباید جایگزین مراجعه به فیزیوتراپیست شوند.
4. در چه صورت نیاز به جراحی است؟ در صورت بروز علائم شدید عصبی، بی‌اختیاری ادرار یا عدم پاسخ به درمان‌های غیرجراحی.
5. آیا فیزیوتراپی درد دارد؟ درمان فیزیوتراپی معمولاً دردناک نیست، اما ممکن است در ابتدای درمان کمی ناراحتی ایجاد شود که طبیعی است.

جمع‌بندی

درمان فتق دیسک کمر با فیزیوتراپی روشی مؤثر، کم‌خطر و علمی برای بهبود درد و عملکرد حرکتی بیماران است. با رعایت اصول تمرینی، پیروی از برنامه درمانی و تغییرات در سبک زندگی، بسیاری از بیماران می‌توانند از نیاز به جراحی اجتناب کنند.