خار پاشنه، زائده‌ای استخوانی است که در ناحیه‌ی پاشنه پا ایجاد می‌شود و می‌تواند باعث درد و التهاب شدید شود. این عارضه معمولاً در افراد مسن و افرادی که زیاد روی پا می‌ایستند یا راه می‌روند، شایع است. خوشبختانه، فیزیوتراپی خار پاشنه می‌تواند به عنوان یک روش درمانی موثر برای خار پاشنه، به کار گرفته شود. در این مقاله از فیزیوتراپی آرکا، به بررسی فواید فیزیوتراپی خار پاشنه، روش‌های انجام آن و نکاتی برای پیشگیری از این عارضه می‌پردازیم.
خار پاشنه چیست؟
خار پاشنه یا کالکانئال اسپور (Calcaneal Spur) در حقیقت یک رسوب کلسیم استخوانی کوچک، نوک تیز و اغلب قلاب شکل است که در زیر استخوان پاشنه پا (کالکانئوس) تشکیل می شود. این عارضه اغلب در طول زمان و در پاسخ به کشش یا فشار مزمن بر روی فاشیای کف پا (باند ضخیم بافتی که از پاشنه تا پنجه پا امتداد دارد) و عضلات کوچک پا ایجاد می شود. لازم به ذکر است که بر اساس آمار، در حدود 70 درصد از افرادی که از درد پاشنه رنج می برند، خار پاشنه دیده می شود، اما نکته کلیدی اینجاست که خود این زائده استخوانی لزوماً عامل درد نیست؛ بلکه درد اغلب به دلیل التهاب بافت های نرم اطراف، یعنی التهاب فاشیای کف پا (پلانتار فاشئیت) است که به طور همزمان یا به عنوان عامل ایجاد خار پاشنه وجود دارد.
علائم خار پاشنه
شناخت علائم به شما کمک می کند تا در زمان مناسب برای شروع فیزیوتراپی خار پاشنه اقدام کنید. شایع ترین نشانه های این عارضه عبارتند از:
- درد تیز و کوبنده پاشنه: اغلب به صورت سوزش یا تیر کشیدن حس می‌شود.
- درد صبحگاهی: شدید ترین درد معمولاً هنگام برداشتن اولین قدم ها پس از بیدار شدن از خواب یا پس از یک دوره طولانی استراحت رخ می‌دهد. این درد با گرم شدن پا ممکن است کمی کاهش یابد.
- درد هنگام ایستادن طولانی مدت: پس از نشستن طولانی و شروع مجدد راه رفتن نیز درد افزایش می یابد.
- احساس سفتی: در عضلات ساق پا و کف پا احساس سفتی و محدودیت حرکت وجود دارد.
تشخیص دقیق خار پاشنه
تشخیص دقیق برای طراحی برنامه موثر فیزیوتراپی خار پاشنه حیاتی است. که به دو روش زیر انجام می شود:
معاینه فیزیکی و تاریخچه پزشکی
پزشک یا فیزیوتراپیست با بررسی تاریخچه پزشکی (مانند نوع فعالیت های روزانه، سوابق آسیب دیدگی و نوع کفش های استفاده شده) و معاینه فیزیکی، محل دقیق درد را مشخص می کند. در خار پاشنه، حساسیت در ناحیه‌ای که فاشیای کف پا به پاشنه متصل می‌شود، یک یافته کلیدی است.
تصویربرداری: نقش رادیوگرافی (اشعه ایکس)
برای تأیید وجود زائده استخوانی، معمولاً از رادیوگرافی یا همان اشعه ایکس استفاده می شود. این تصویربرداری وجود خار را نشان می دهد، اما باید توجه داشت که گاهی اوقات افراد خار پاشنه دارند اما دردی احساس نمی کنند. لذا تشخیص اصلی بر مبنای علائم بالینی و تأیید دردناک بودن ناحیه استوار است.
درمان خار پاشنه
هدف اصلی درمان، کاهش التهاب و درد است تا بتوان عملکرد طبیعی پا را بازگرداند. روش های درمانی اولیه و محافظه کارانه در درمان خارپاشنه شامل موارد زیر است:
- استراحت و کاهش فعالیت های تشدید کننده: دوری از دویدن، پریدن و ایستادن طولانی مدت.
- یخ گذاری: استفاده از یخ به مدت 15-20 دقیقه برای کاهش التهاب.
- دارو های ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): داروهایی مانند ایبوپروفن برای کاهش درد و التهاب.
- تغییر کفش: استفاده از کفش هایی با پشتیبانی مناسب قوس پا و پاشنه نرم.
فیزیوتراپی برای درمان خار پاشنه
فیزیوتراپی، یک روش درمانی غیرتهاجمی است که به منظور بهبود حرکت و عملکرد بدن به کار گرفته می‌شود. در مورد خار پاشنه، فیزیوتراپی می‌تواند به کاهش درد و التهاب، بهبود دامنه حرکتی مفصل مچ پا، تقویت عضلات پا و پیشگیری از آسیب‌های مجدد کمک کند.
روش های فیزیوتراپی برای خار پاشنه
فیزیوتراپیست‌ها از روش‌های مختلفی برای درمان خار پاشنه استفاده می‌کنند. در این بخش، به برخی از متداول‌ترین روش‌های فیزیوتراپی برای این عارضه می‌پردازیم. برخی از متداول‌ترین این روش‌ها عبارتند از:
1. تمرینات کششی:
هدف از انجام حرکات کششی، افزایش انعطاف‌پذیری عضلات و تاندون‌های پا، به خصوص در ناحیه‌ی ساق پا و کف پا است.
کشش عضلات ساق پا می‌تواند به کاهش فشار روی فاشیای پلانتار (لایه ضخیمی از بافت که در کف پا قرار دارد) و در نتیجه کاهش درد خار پاشنه کمک کند.
2. تمرینات تقویتی:
هدف از انجام حرکات تقویتی، تقویت عضلات پا، به خصوص عضلات ساق پا، کف پا و مچ پا است.
تقویت عضلات پا می‌تواند به بهبود ثبات مفصل مچ پا و کاهش فشار روی فاشیای پلانتار کمک کند.
3. اولتراسوند:
اولتراسوند، نوعی امواج صوتی با فرکانس بالا است که می‌تواند به منظور کاهش درد و التهاب به کار گرفته شود.
در مورد خار پاشنه، اولتراسوند می‌تواند به کاهش درد و التهاب در ناحیه‌ی پاشنه پا کمک کند.
4. شاک ویو تراپی (ESWT)
شاک ویو تراپی (Extracorporeal Shock Wave Therapy) یک روش درمانی غیرتهاجمی است که در آن امواج صوتی با انرژی بالا به ناحیه دردناک ارسال می‌شوند. این امواج فرآیند ترمیم طبیعی بدن را تحریک کرده و می توانند برای شکستن رسوبات کلسیمی (خار) و تسکین درد التهاب فاشیا مؤثر باشند. آمار معتبر نشان می دهد که این روش درمانی در بیش از 70% بیماران به کاهش قابل توجه درد منجر می‌شود. برای کسب اطلاعات کامل به مطلب سایت ما با عنوان شاک ویو تراپی خار پاشنه سر بزنید.
5. لیزر درمانی:
لیزر درمانی، نوعی روش درمانی است که در آن از نور لیزر برای تحریک روند التیام و کاهش درد و التهاب استفاده می‌شود.
در مورد خار پاشنه، لیزر درمانی می‌تواند به کاهش درد و التهاب در ناحیه‌ی پاشنه پا و تسریع روند التیام کمک کند.
6. موج درمانی:
موج درمانی، نوعی روش درمانی است که در آن از امواج صوتی با فرکانس پایین برای تحریک روند التیام و کاهش درد و التهاب استفاده می‌شود.
در مورد خار پاشنه، موج درمانی می‌تواند به کاهش درد و التهاب در ناحیه‌ی پاشنه پا و تسریع روند التیام کمک کند.
7. تکنیک های دستی:
فیزیوتراپیست‌ها ممکن است از تکنیک‌های دستی مختلفی مانند ماساژ، فشرده‌سازی و مانیپولاسیون مفصل برای بهبود حرکت مفصل مچ پا، کاهش درد و التهاب و افزایش انعطاف‌پذیری عضلات و تاندون‌ها استفاده کنند.
انتخاب روش های مناسب فیزیوتراپی خارپاشنه
انتخاب روش‌های مناسب فیزیوتراپی برای خار پاشنه به شدت و نوع درد، وضعیت سلامتی بیمار و سایر عوامل بستگی دارد. فیزیوتراپیست پس از معاینه بیمار و بررسی وضعیت او، بهترین روش‌های درمانی را برای او تجویز خواهد کرد.
نکات مهم:
- در برخی موارد، ممکن است فیزیوتراپیست استفاده از بریس را نیز برای بیمار تجویز کند. بریس می‌تواند به حمایت از پا و کاهش فشار روی فاشیای پلانتار کمک کند.
- فیزیوتراپی معمولاً در کنار سایر روش های درمانی مانند دارو درمانی و تزریق کورتیکواستروئید انجام می‌شود.
- برای اینکه فیزیوتراپی در درمان خار پاشنه موثر باشد، لازم است بیمار به طور مرتب در جلسات فیزیوتراپی شرکت کند و تمرینات تجویز شده توسط فیزیوتراپیست را به طور منظم انجام دهد.
- با انجام فیزیوتراپی منظم و رعایت نکات پیشگیرانه، می‌توانید از درد و التهاب خار پاشنه رها شوید و به زندگی عادی خود بازگردید.
فیزیوتراپی چه زمانی برای خار پاشنه مناسب نیست؟
فیزیوتراپی به ندرت نامناسب است، اما در موارد زیر ممکن است نیاز به احتیاط و مشورت بیشتر با پزشک باشد:
- وجود عفونت فعال یا زخم باز در ناحیه پا.
- وجود شکستگی استرسی یا حاد در پاشنه.
- در برخی شرایط خاص پزشکی مانند بیماری های التهابی سیستمیک حاد.
مراقبت‌های قبل و بعد از فیزیوتراپی برای خار پاشنه
برای حداکثر اثربخشی فیزیوتراپی، رعایت نکات زیر ضروری است.
توصیه های مهم قبل از شروع درمان خارپاشنه
- آماده‌سازی اطلاعات: لیستی از داروهای مصرفی و سوابق پزشکی خود را به همراه داشته باشید.
- پوشش مناسب: لباس راحت و گشاد بپوشید تا دسترسی به ناحیه پا و ساق پا آسان باشد.
- کفش‌های روزانه: کفش‌هایی که معمولاً می‌پوشید را برای ارزیابی به همراه ببرید.
اقدامات مراقبتی پس از جلسات فیزیوتراپی
- انجام تمرینات خانگی: این مهم‌ترین بخش است. فیزیوتراپیست تمرینات مشخصی را به شما آموزش می‌دهد که باید به طور منظم (حداقل 2 تا 3 بار در روز) در خانه انجام دهید.
- استفاده از یخ: در صورت تشدید درد پس از جلسات، از کمپرس یخ استفاده کنید.
- اجتناب از فعالیت‌های پرفشار: تا زمان بهبودی کامل، از دویدن، پریدن و فعالیت‌هایی که به پاشنه فشار می‌آورند، دوری کنید.
هزینه فیزیوتراپی برای خار پاشنه
هزینه فیزیوتراپی برای درمان خار پاشنه یک مقدار ثابت نیست و به چند عامل کلیدی بستگی دارد:
- تعداد جلسات مورد نیاز: میزان آسیب‌دیدگی و شدت علائم تعیین‌کننده طول دوره درمان است.
- نوع تکنیک‌های مورد استفاده: استفاده از تجهیزات پیشرفته مانند شاک ویو تراپی (ESWT)، لیزر پرتوان، یا بیوفیدبک ممکن است هزینه هر جلسه را افزایش دهد.
- موقعیت جغرافیایی کلینیک: هزینه‌ها در کلان‌شهرها ممکن است بالاتر باشد.
- پوشش بیمه: تحت پوشش بودن خدمات فیزیوتراپی توسط بیمه های درمانی، تأثیر بسزایی در هزینه نهایی بیمار دارد.
برای کسب اطلاعات دقیق با فیزیوتراپی آرکا تماس حاصل نمایید.
تفاوت بین خار پاشنه و التهاب فاشیای کف پا (پلانتار فاشئیت)
بسیاری از مردم این دو اصطلاح را به جای هم استفاده می‌کنند، اما تفاوت ظریفی وجود دارد؛ التهاب فاشیای کف پا (Plantara Fasciitis) یک تشخیص بالینی است و به معنای التهاب خود نوار بافتی فاشیا است. علت اصلی 99% دردهای پاشنه پا همین التهاب است اما در مقابل خار پاشنه همان زائده استخوانی است که ممکن است نتیجه طولانی‌مدت التهاب فاشیا باشد. توجه داشته باشید بسیاری از افراد خار پاشنه دارند اما درد ندارند و برعکس.
نکته کلیدی: در اغلب موارد، برنامه فیزیوتراپی خار پاشنه و التهاب فاشیای کف پا تقریباً یکسان است، زیرا هدف درمان، تسکین التهاب فاشیا است.
نکاتی برای پیشگیری از خار پاشنه
با رعایت برخی از نکات ساده، می‌توانید خطر ابتلا به خار پاشنه را به طور قابل توجهی کاهش دهید. برخی از مهم‌ترین این نکات عبارتند از:
- استفاده از کفش‌های مناسب: کفش‌هایتان باید راحت و متناسب با سایز پایتان باشند. از پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند و کفش‌های نامناسب خودداری کنید.
- حفظ وزن سالم: اضافه وزن می‌تواند فشار زیادی به پاها وارد کند و خطر ابتلا به خار پاشنه را افزایش دهد.
- انجام حرکات کششی منظم: به طور مرتب، حرکات کششی برای عضلات و تاندون‌های پا، به خصوص در ناحیه‌ی ساق پا و کف پا انجام دهید.
- اجتناب از فعالیت‌های سنگین: از انجام فعالیت‌های سنگین که به پا فشار زیادی وارد می‌کنند، خودداری کنید.
- یخ درمانی: در صورت احساس درد و التهاب، از کمپرس یخ برای کاهش درد و التهاب استفاده کنید.
با رعایت این نکات ساده، می‌توانید از ابتلا به خار پاشنه پیشگیری کنید و سلامت پاهای خود را حفظ کنید.
علاوه بر این نکات، توجه به موارد زیر نیز می‌تواند در پیشگیری از خار پاشنه مفید باشد:
- کنترل دیابت: دیابت می‌تواند خطر ابتلا به خار پاشنه را افزایش دهد. اگر مبتلا به دیابت هستید، برای کنترل قند خونتان اقدام کنید.
- گرم کردن بدن قبل از ورزش: قبل از شروع ورزش، حتماً بدن خود را گرم کنید و حرکات کششی انجام دهید.
- استفاده از کفی طبی: در صورت داشتن کف پای صاف یا قوس بلند، از کفی طبی مناسب استفاده کنید.
با رعایت این نکات، می‌توانید از پاهای سالم و بدون درد لذت ببرید.
نتیجه گیری
در این مقاله، به بررسی فواید فیزیوتراپی برای خار پاشنه، روش‌های مختلف فیزیوتراپی و نکاتی برای پیشگیری از این عارضه پرداختیم. فیزیوتراپی آرکا با بهره‌مندی از فیزیوتراپیست های مجرب و متخصص، خدمات جامع و متنوعی را در زمینه فیزیوتراپی خار پاشنه ارائه می‌دهد. در فیزیوتراپی آرکا، ما از جدیدترین روش های درمانی برای کمک به شما در رهایی از درد و التهاب خار پاشنه و بازگشت به زندگی عادی خود استفاده می‌کنیم. برای دریافت مشاوره رایگان و رزرو نوبت، می‌توانید با شماره 02122857522 تماس بگیرید.
آیا خار پاشنه بدون جراحی درمان می شود؟
بله. در بیش از 90 تا 95 درصد موارد، خار پاشنه با روش‌های محافظه‌کارانه مانند فیزیوتراپی خار پاشنه (تمرینات کششی، شاک ویو تراپی، کفی‌های طبی) و دارو درمانی، بدون نیاز به جراحی، به طور کامل درمان می‌شود. جراحی تنها در موارد بسیار نادر و پس از شکست درمان‌های حداقل 6 تا 12 ماهه توصیه می‌شود.
چه مدت طول می‌کشد تا فیزیوتراپی خار پاشنه نتیجه دهد؟
بهبودی کامل یک فرآیند زمان‌بر است. در حالت کلی، بیماران اغلب پس از 2 تا 4 هفته جلسات منظم فیزیوتراپی و انجام تمرینات خانگی، کاهش قابل توجهی در شدت درد صبحگاهی خود احساس می‌کنند. بهبودی کامل و بازگشت به عملکرد عادی ممکن است ۴ تا ۸ هفته یا بیشتر طول بکشد، که بستگی به شدت عارضه و همکاری بیمار دارد.
آیا می‌توان با خار پاشنه ورزش کرد؟
بله، اما با احتیاط. فعالیت‌هایی مانند شنا و دوچرخه‌سواری که فشار کمی به پاشنه وارد می‌کنند، مجاز هستند. با این حال، باید از فعالیت‌های پرفشار مانند دویدن، پریدن و ورزش‌های با توقف و شروع سریع پرهیز کرد. فیزیوتراپیست شما را برای انتخاب ورزش‌های مناسب راهنمایی خواهد کرد تا از تشدید التهاب فاشیای کف پا جلوگیری شود.
آیا کفی های طبی (ارتز) در درمان خار پاشنه مؤثر هستند؟
بسیار مؤثر. کفی های طبی (ارتز) با فراهم کردن پشتیبانی مناسب از قوس پا و جذب شوک، فشار وارده بر فاشیای کف پا را به حداقل می رسانند و به عنوان بخشی از برنامه فیزیوتراپی خار پاشنه برای تصحیح مکانیک راه رفتن، نقشی حیاتی ایفا می‌کنند.
